البته روز نهم این ماه برای خیلی از ما موضوعات دیگری را نیز تداعی می‌کند، روزی که به عید الزهرا(س) معروف شده و عموماً به برگزاری مجالس شادی می‌گذرد. اما آنچه درباره این روز شنیده‌ایم تا چه اندازه صحیح است و آیا این روش‌هایی که در مجالس جشن و سرورمان بکار می‌بریم مورد تأیید اهل بیت(ع) است یا...؟
آیت‌الله سیدحسن مصطفوی، استاد اخلاق و قرآن و عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق(ع) در گفت‌و‌گو با همشهری جمعه بر لزوم خرافه‌زدایی از جامعه می‌گوید:
- فلسفه جشن‌های ماه ربیع چیست؟
نهم ربیع الاول سال 260 هجری قمری اولین روز امامت حضرت ولی‌عصر(عج) است، یعنی حضرت امام حسن عسکری(ع) در هشتم ربیع الاول به شهادت رسیدند و امام زمان(عج) در روز نهم امامتشان شروع شد.
ایشان در آن موقع پنج‌ساله بودند، البته در میان شیعیان این موضوع چندان غیر طبیعی نیست، زیرا که قبل از امام زمان(عج) حضرات معصومین دیگری چون امام جواد(ع) در سن هشت سالگی و امام هادی(ع) در سن شش سالگی به امامت رسیدند.
در حدیثی از امام رضا(ع) به استناد از قرآن کریم، نبوت حضرت یحیی(ع) در 9 سالگی و نبوت حضرت عیسی(ع) در نوزادی مورد توجه قرار گرفته است که این موضوع خود از اراده خداوند برای آزمودن مردم خبر می‌دهد.
از سوی دیگر چون علم لازم برای امامت و نبوت لدنی بوده و توسط خداوند عطا می‌شود، ممکن است این اراده الهی در هر سنی که خودش صلاح بداند اتفاق بیفتد و البته وجود این نمونه‌ها در میان پیامبران و امامان شاید راهی است تا ذهن شیعیان آماده برای پذیرش امامت حضرت بقیه الله در سن پنج سالگی شود.
در هر صورت این خود از معجزات الهی برای حضرت امام زمان(عج) است و ما شیعیان آن روز را روز بزرگی می‌شماریم و جشن می‌گیریم، زیرا حضرت مهدی امام حی و حاضر هستند و از این جهت نسبت به سایر ائمه تقدم دارند.
البته شیعیان برای ولادت همه امامان شادی می‌کنند، اما برای امام زمان(عج) از آن جهت که حاضر و ناظر هستند اولویت بیشتری وجود دارد. از این جهت تعظیم و بزرگداشت این روز نیز می‌تواند به عنوان یک وظیفه دینی مورد توجه قرار گیرد و در این روز بیشتر برای سلامت وجود آن حضرت دعا شود و صدقه داده شود و... زیرا که این کارها خود اعلام بیعت با آن امام بزرگوار است که چون غایب هستند با یادآوری و شادی در این روز، اعلام بیعت و دوستی با حضرتش قلمداد می‌گردد.
- پس موضوع جشن‌هایی که با نام عیدالزهرا(س) برگزار می‌شود، چیست؟
از دو جهت شیعیان در این روز به شادی می‌پردازند و عیدالزهرا(س) می‌نامند؛ اول این روز، روزی است که مهدی آل محمد(عج) به امامت می‌رسد و او کسی است که وعده تجلی حکومت عدل الهی بر روی زمین را داده است و انتقام مظلومان را می‌گیرد و چه کسانی مظلوم‌تر از اهل بیت(ع) که از همه نظر مورد ظلم و ستم قرار گرفتند و حقشان سلب شد.
ضرت مهدی(عج) دل حضرت زهرا(س) را با تحقق وعده الهی شاد خواهد کرد.از نظر دیگر این روز، روز کشته شدن عمر سعد است، کسی که حادثه عاشورا را با آن شرحی که همه می‌دانید برای امام حسین(ع) و اهل بیتش رقم زد، کسی که خون‌های پاک زیادی را در صحرای کربلا به زمین ریخت، کسی که زینب کبری و دیگر زنان خاندان رسول(ص) را به اسارت برد و هزاران ظلم دیگری که در حق شیعیان روا داشت.
روز نهم ربیع الاول روز کشته شدن عمرسعد ملعون به دست مختار ثقفی است، در این روز مختار دستور داد سر او را از بدن جدا کردند. لذا از این جهت هم روز نهم ربیع الاول روز شادی برای اهل بیت(ع) و حضرت زهرا(س) است. بنده معتقدم این مراسمی که با عنوان «عمرکشون» معروف شده است جشن گرفتن برای کشته شدن عمر سعد که قاتل اباعبدالله الحسین(ع) است، بوده و به غلط عوام نام عمر سعد را با خلیفه دوم اشتباه گرفته‌اند و شاید هم خرافه‌گرایی برخی از نادانان و سوء استفاده دشمنان در این اتفاق بی‌تاثیر نبوده باشد.
- اما برمبنای همین تفکر جشن‌های بسیاری برگزار می‌شود و بعضاً افراط و تفریط‌هایی دیده می‌شود که نه شرع آن را تایید می‌کند، نه عرف؟
به صورت کلی چه در جشن و شادی، چه در غم و اندوه و در همه کارهایمان ما نباید پایمان را از حریم دین فراتر بگذاریم. برخی به غلط می‌گویند که روز نهم ربیع الاول روز رفع القلم است، یعنی هر کاری بکنیم گناهی بر ما نیست؟!
مگر چنین چیزی ممکن است؟ زیرا نظارت خداوند در هیچ حالتی از انسان برداشته نمی‌شود، مگر می‌شود خداوند این روز را رفع القلم کرده باشد و مجوز هرکاری را داده باشد. از طرف دیگر این مطلب مخالفت و تعارض آشکار با نص قرآن دارد، در سوره ق آیه 18 خداوند می‌فرماید که هیچ حرف و سخنی تلفظ نمی‌شود مگر اینکه در آن لحظه فرشته‌ای آن را ثبت و ضبط می‌کند.
خداوند فرموده حتی تمام حرف‌های ما را ثبت و ضبط می‌کند و هیچ استثنایی هم برایش بیان نکرده آنوقت عده‌ای می‌گویند هر گناهی مرتکب شویم بلا اشکال است؟ و به یک روایت مجعول و نادرست هم استناد می‌کنند و وقتی با قرآن مقایسه می‌شود، درست در مقابل است، پس باید بر دیوار کوبیده شود و نمی‌توانیم آن را بپذیریم.
همچنین در سوره عنکبوت آیه 29 در بیان داستان قوم لوط می‌فرماید که آنها سه گناه بزرگ داشتند؛ اول اهل لواط بودند، دوم راهزنی می‌کردند و سوم اینکه در مجالسشان (حتی به شوخی) سخن زشت و ناروا بر زبان می‌راندند، وقتی خداوند افعال و حرف‌های زشت ایشان در میهمانی‌هایشان را هم‌ردیف دو گناه بزرگ دیگرشان می‌شمارد، تکلیف روشن است.
به نظر بنده آنچه در برخی مجالس شادی در این روز دیده می‌شود چیزی جز سوء استفاده از نام اهل بیت(ع) نیست، زیرا که به نام عیدالزهرا(س) کلمات و سخنان سخیف و زشت بر زبان می‌رانند و افعال ناپسند و منکر مرتکب می‌شوند که قطعاً مورد رضای خداوند نیست.
شیعیان اهل بیت(ع) حتی در روز شادی هم باید طوری شادی کنند که منکر واقع نشود، غیبت پشت سر افراد، دادن نسبت ناروا به قومیت‌ها، الفاظ و افعال زشت و زننده، همه و همه مورد تأیید اسلام نیست و موجب تقرب به خداوند و اهل بیت(ع) هم نمی‌شود.
بنده بررسی کرده‌ام و دیده‌ام که در برخی موارد برخی افعال مثل دروغ مصلحت‌آمیز برای نجات جان فردی یا صلح و آشتی بین دو نفر و امثال آن مجاز دانسته شده، اما هیچ جا فحش دادن و سخنان بد استثنا نشده است. حتی قرآن می‌فرماید معبودهای کفار را فحش ندهید تا آنها هم روی عداوت به خدا ناسزا نگویند.
ما هم نباید به برخی از عقاید دیگران ناسزا بگوییم و با این کار اختلاف ایجاد کنیم تا آنها هم از روی لجاجت به مقدسات شیعه اهانت نکنند. امیرالمؤمنین(ع) در جنگ صفین دیدند که عده‌ای لشکر معاویه که دشمن حضرت بودند را فحش می‌دادند، امیرالمومنین(ع) فرمود: حق ندارید فحش بدهید، تنها می‌توانیم با آنها بجنگیم.
از این رو ما نیز حق نداریم از الفاظ زشت و ناسزا در مجالس و جشن‌ها استفاده کنیم. باید مواظب باشیم هم در روز نهم ربیع الاول و هم در همه روزهای دیگر از مسیر دین خارج نشویم.
- با این اوصاف ریشه ترویج این خرافات چه بوده است؟
از قدیم دشمنان اسلام به فکر ایجاد تفرقه میان شیعه و سنی بوده‌اند حتی بنده فکر می‌کنم که این روز را همین دشمنان به نام خلیفه دوم منصرف کرده‌اند در صورتی که شواهد مستند تاریخی هیچکدام وفات عمربن خطاب را نهم ربیع ذکر نکرده‌اند، بلکه کشته شدن عمرسعد در این روز بوده است، با این وجود این مسئله را دشمنان معروف کرده‌اند تا بین شیعیان و اهل سنت اختلاف بیندازند.
الان هم گروهی که این مجالس را با این اوصاف برپا می‌کنند و لعن عمومی می‌گیرند، مخصوصاً در این دنیای ارتباطات که هیچ چیز مخفی نمی‌ماند، یا جاهلاً یا عامداً به دشمنان اسلام کمک کرده‌اند. از طرف دیگر در زمانه‌ای که دشمن مشترک شیعه و سنی وجود دارد که می‌خواهد اصل اسلام را از بین ببرد، اتحاد بیش از پیش این دو مهم‌تر از همیشه است.
- توصیه شما برای شیوه شادی و سرور در این روز چگونه است؟
ابراز شادی منحصر به آن کارهای سخیف و گفتارهای ناشایست نیست، بلکه خیلی کارهای خوب دیگری می‌شود انجام داد و درعین حال شاد بود، الان هم بسیاری از مجالس و جشن‌های خوب توسط متدینین برگزار می‌شود که هم مداحی اهل بیت(ع) است و هم به مستمعین معرفت بیشتر نسبت به دین هدیه می‌کند
یا مثلاً می‌شود در این روز اطعام کنیم، اطعام سنت خیلی خوبی است که نمی‌دانم چرا منحصر به محرم شده است در حالی که یکی از اعمال اعیاد مانند عید غدیر و... اطعام مسلمین و سفره‌داری است، روایت داریم کسی که در روز عید غدیر اطعام کند، همانند آن است که تمام پیامبران خدا را میهمان کرده است.
این روز را می‌توان با صله رحم، اصلاح ذات بین، اطعام مردم و برگزاری جشن‌هایی در شأن اهل بیت(ع) جشن گرفت و شادی خود را ابراز نمود که این ابراز شادی در روز نهم ربیع الاول که آغاز ولایت حضرت مهدی(عج) است به مثابه بیعت با آن امام بزرگوار است.
همشهری جمعه
